نگینی در میدان بهارستان

موزه هنرهای ملی ایران، نگین درخشان برجای مانده از مجموعه باغ نگارستان که با جای دادن آثار بی‌همتا از هنرمندان مدرسه صنایع مستظرفه (مدرسه کمال‌الملک) و مدرسه صنایع قدیمه به درخشش خود ادامه می‌دهد تا کسانی که تاکنون از دیدار چنین مجموعه باارزشی بی‌اطلاع مانده‌اند پی به اصالت فرهنگ و هنر خود ببرند.

موزه هنرهای ملی ایران، اولین موزه ملی ایران است که در سال 1309 هـ.ش تأسیس شده است. ساختمان موزه به‌نام حوضخانه باغ نگارستان در سال 1227 هجری قمری جزء مجموعه قصرهای سلطنتی فتحعلی شاه قاجار محسوب می‌شد که حوضخانه در جنوبی‌ترین قسمت قصر و باغ نگارستان قرار داشت.

 این مجموعه توسط دو تن از معماران زبده آن زمان به نام‌های استاد عبدالله خان و استاد آقاجانی اصفهانی بنا شده است.

بنای اصلی شامل عمارتی به شکل علامت جمع بوده که در مرکز آن چهار ستون و روی آن گنبدی ساخته بودند. زیرگنبد در میان چهارستون حوضی از مرمر وجود داشته و از سوراخ‌هایی که در روی ستون‌ها دیده می‌شود آب به داخل آن فواره می‌زده است.

حوضخانه از چهار طرف باز بوده بدون هیچ در و پنجره‌ای در میان جوی‌های آب روان و درختان باغ خودنمایی می‌کرده است. در سال 1329 هـ.ق. بنا بر پیشنهاد استاد کمال‌الملک (محمدغفاری) در زمان ناصرالدین شاه قاجار مدرسه صنایع مستظرفه به ریاست استاد کمال‌الملک که بعدها به نام مدرسه کمال‌الملک نام گرفت در کنار این مجموعه (حوضخانه باغ نگارستان) تأسیس شد.

شاگردان استاد در گوشه و کنار حوضخانه مشغول خلق آثار زیبا شدند.بعد از این رویداد مهم تاریخی در سال 1309 در کنار مدرسه صنایع مستظرفه مدرسه صنایع قدیمه توسط استاد حسین طاهرزاده بهزاد تأسیس شد. به همین خاطر بنای اصلی حوضخانه باغ نگارستان برای شکل‌گیری موزه متناسب شد.

قسمت‌هایی در بخش جنوبی و شمالی حوضخانه با همان طرح قبلی به آن اضافه شد که مجموعاً شکل کنونی موزه را پدید آورد. قسمت‌های الحاقی به موزه که در سال 1309 اضافه شده است، فاقد گچبری و فقط بر روی دیوار همانند طرح گچبری، نقاشی شد و قسمت‌های اصلی با همان شکل بدون هیچ دخل و تصرفی نگهداری می‌شود که دارای گچبری‌های بسیار زیبا و منحصر به فرد چشم‌نواز بازدیدکنندگان است.

مینیاتورهای موزه هنرهای ملی ایران سیر تحول نگارگری معاصر و مکاتب مختلف هنرمندان عصر ما را به خوبی نشان می‌دهد.موضوع این مینیاتورها غالباً از داستان‌های کهن‌پارسی مانند شاهنامه فردوسی، منظومه‌های نظامی گنجوی، شیخ‌عطار، حافظ، مولوی و رباعیات خیام، جامی، شمس تبریزی و... الهام گرفته‌اند.

موزه هنرهای ملی ایران در سال‌های گذشته با شرکت در نمایشگاه‌های مختلف جهانی سبب شد که مردم دنیا با ایران و هنر ایرانی آشنا شوند.

در سال 1337 تعدادی از آثار خود را در نمایشگاه جهانی گراند پری سال 1958 بروکسل شرکت داد، که در آنجا موفق به دریافت مدال افتخار و دیپلم گراندپری شده است.

*سرپرست موزه‌ هنرهای ملی ایران